Topsoort: Zwarte grafkorst (Placynthium nigrum)
Eigenaren van oude gebouwen zien vaak een probleem in begroeiing van muren, grafzerken met mossen en korstmossen. In veel gevallen is schoonmaken schadelijker dan laten zitten. Bovendien draagt een met mosssen en korstmossen begroeide muur bij aan de authenticiteit en gevoel van ouderdom van het begroeide object. Op sommige muren en grafzerken komen zeldzame soorten voor. De BLWG brengt deze locaties met vrijwilligers in kaart. Om eigenaren van monumenten te wijzen op het belang van deze kleine muurplanten heeft de BLWG samen met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een
informatieblad uitgebracht waarin steeds beschreven hoe rekening kan worden gehouden met fraai met (korst)mossen begroeide monumenten.
Diversiteit door variatie in steensoorten
Elke steensoort heeft een eigen (korst)mossenbegroeiïng. Een voorbeeld van een bijzondere
steensoort is tufsteen, een vulkanische steensoort die vooral in de late
middeneeuwen veel werd gebruikt. De stenen werden vanuit de Vulkaaneifel
per schip naar Nederland gebracht en zijn daardoor vooral in het
rivierengebied en de kustgebieden toegepast. Een geheel eigen
korstmossenflora hebben kerken in Zeeland en Zuid-Limburg vanwege de
Belgische kalksteen die in die regio voorhanden was. Een paar korstmossen komen in
Nederland vooral op muren en grafzerken van natuursteen voor, zoals
Zeeëgeltjee,
Wattig schriftmos
en Oosterse
schotelkorst. In het buitenland vinden we deze soorten op rotswanden
in de bergen.
Verwijderen of laten zitten?
Geadviseerd wordt om aangroei van algen en korstmossen alleen te
verwijderen op reliëfrijke oppervlakken, zoals beelden. Op muren van ruines
en kerken en op tuinmuren geven korstmossen juist een extra sfeer, die de
waarde en ouderdom van het monument benadrukken. Op zeer oude muren van
tufsteen en kloostermoppen komen vaak bijzondere korstmossen voor. Korstmossen
zijn niet schadelijk voor muren, omdat ze niet erg in het steenoppervlak
dringen, en maar weinig vocht opnemen. Na verwijdering vindt snel aangroei
plaats zodat een nieuw laagje steen wordt aangetast. Dikke lagen groen mos
kunnen wel schadelijk zijn voor muren, omdat ze langdurig vocht
vasthouden.
Informatie voor eigenaren van monumenten: Algen, korstmossen en mossen op monumenten. RACM Brochure Techniek nr. 16, tweede druk, 2008 [
Informatieblad lezen]
Lees verder op Nature Today:
Hoge diversiteit korstmossen op Veluwse begraafplaatsen: 25 soorten die op de Veluwse begraafplaatsen
groeien, staan op de Rode Lijst van bedreigde soorten. Op bijna de helft van de begraafplaatsen komt minimaal
één Rode Lijstsoort voor.
Wat kan de BLWG voor u doen?
De BLWG kan eigenaren van nieuwe en monumentele gebouwen adviseren over het
beheer van begroeide steenoppervlakken, zowel voor (korst)mossen als andere muurplanten. Dat varieert van het inventariseren van
natuurwaarden op grachtenkanten, gebouwen, oude kerkhoven en buitenplaatsen tot meedenken over het
vergroenen van gevels door het gebruik van materialen die snel met mossen en
korstmossen begroeid raken.